Ejder yüzmeyi öğreniyor

Çinli şirketler dünyanın en önemli megayat üreticilerini birer birer satın alıyor. Uzakdoğu’nun ejderleri, sanıldığının aksine ünlü yat markalarının üretimi kendi ülkelerine taşımakta gönülsüz. Ama Çin’in yükselen zengin sınıfı için daha mütevazı tekne üretmek hiç fena fikir olmaz. Çin yat pazarında herkes kazanabilir ama bunun için Çin’in değişik “yat kültürünü” bilmek gerek.

Çin’in “ikinci başkenti” olarak anılan Wuhan, Ankara gibi ülkenin tam ortasında, en yakın denize 650 kilometre uzaklıkta bir şehir. Ama bu 10 milyonluk tarihi şehir, dünyanın en önemli lüks yat merkezlerinden biri olmaya çok yakın. Çünkü ‘Dynasty’ sınıfı yatları için üretim merkezi arayan Florida’lı Megayatch Group, Polonya Türkiye ve Rusya’da seçenekleri inceledikten sonra, Wuhan’ı seçti. Okyanus kıyılarının tayfun ve tsunami risklerinden uzak kalmak isteyen grup, en az 50 milyon dolarlık üzerindeki tasarım harikası tekneleri bu dünyanın en uzun üçüncü nehri Yangze’nin sakin kıyısında inşa edecek. Wuhan’ı nehir kenarına uzanıp kafa dinlemek için seçmediler elbette: Kente ücretler, Çin ortalamasının bile altında. Wuhan’da tekne üretimi öteden beri var ama süper yatların ahşabından, metalinden derisinden anlayacak usta bulmak zor. Sorun değil: Megayatch, işçilik maliyetinden kazancını riske atmaktansa parayı bastırmış, Avrupa’nın en iyi ustalarını Wuhan’a uçurup eğitim verdirmiş.

Wuhan'daki Dynasty tersanesi..

Megayatch’ın Wuhan’da yetiştireceği Çinli ustalar, yakında ülkede “en çok arananlar” listesine girebilir. Çünkü hem ülkede tekne üretimi hem de yabancı tekne yapımcılarının ‘dünyanın fabrikası’ denilen Çin’de üretim yapmaya hevesi artıyor. ‘Uzakdoğu’nun ejderi’, kendisine gelmeyen tekne yapımcılarının da peşine düştü. Çinli yatırımcılar, son birkaç ayda Avrupa’nın belli başlı lüks yat üreticilerini birer ikişer satın aldı. Misal, James Bond serisinin Daniel Craig’li ilk filmi “Casino Royal’de gördüğü Predator 108 tipi megayatı çok beğenen Çinli emlak milyarderi Wang Jianlin (59) önce yatı, sonra da onu üreten Sunseeker’ı 320 milyon sterline (1 milyar TL) portföyüne kattı. Ardından “Yatın Ferrari’si” olarak anılan ihtişamlı teknelerin üreticisi İtalyan Ferretti’nin çoğunluk hisseleri, Çinliller’in kontrolüne geçti. Asıl işi buldozer gibi iş makineleri ve traktör üretmek olan Shandong Heavy Industries, İtalyanlara hisselerin yüzde 90’ı için 374 milyon euro (1 milyar TL) ödedi. Ekim ayında ise sıra dünya sipariş defterinde ikinci sırada yer alan Sanlorenzo’ya geldi. Honda motosikletlerini üretirken 2 milyar dolarlık yıllık ciro yakalayan Sundiro Holding, Sanlorenzo ile 30 milyon euroluk (85 milyon TL) tersane kurma anlaşması imzaladı.

Feretti de Çin'de yatırım peşinde...

Dünya yat liginin ilk beşinden yer alan üç markayı yutan ejderin şimdi ne yapacağı merak konusu. Çinli yatırımcılar, “prestij alımları” yaptıklarını markaların değerini koruyacaklarını, şirketlerin yöneticilerinin de üretim merkezlerinin de aynı kalacağını söylediler. Ancak ellerinde büyük kozlarla sürekli gelişen Çin pazarına uygun tekne üretme fırsatını harcayacak değiller. Nitekim Business Insider’a konuşan Ferretti’nin CEO’su Ferrucio Roosi, şirketinin “asla Ferretti markasını taşıyan tekneleri Çin’de üretmeyeceğini” söyledi ama “Çin’in iç pazarına yönelik ayrı bir marka ile daha küçük yat üretimi yapma ihtimalini dışlamıyoruz” diye de ekledi. Aynı Rossi kısa süre sonra Reuters’a “12-18 ay içinde Çin’de 6-8 metrelik tekne üretimine başlayacaklarını” itiraf etti.

Sanlorenzo’nun Çinliler anlaşması zaten Çin pazarına yönelik tekne üretecek yeni bir marka oluşturmak üzerine kurulu. Anlaşmaya göre önce Sundiro-Sanlorenzo Yacht Manufacturing Co. adı altında bir şirket oluşturulacak. Bu şirket Çin’de Sanlorenzo tasarımı ve Sundiro markasıyla 10- 20 metre arası tekne üretimine başlayacak. Bu yatlar sonraki aşamada dünya pazarına da sunulacak. Sanlorenzo’nun 22-62 metre arası megayatları ise Hong Kong’da kurulacak ayrı bir şirket üzerinden Çinli lüks tüketicisine sunulacak.

Şimdilik sadece Sunseeker’ın Çin’de üretmeye gönlü yok gibi. Wanda Group ilk ağızdan Sunseeker’ın merkezinin İngiltere’de kalacağını ve üretimin de bu ülkede devam edeceğini açıklamıştı. Sunseeker’ın Türkiye temsilcisi Gökalp Arı’ya göre, Wanda’nın katkısı mali alanda sınırlı olacak. “Wanda’nın muazzam gücüyle Sunseeker’ın yeni tasarım ve girişimlerin önünü açılacak” diyor Arı. Bunu dışında Çinliler Sunseeker yatlarına ne tasarım, ne işçilik ne de malzeme açısından karışacak. Ama bu Sunseeker’ın İngiltere’de üretip Çin’de satmasına da çeşitli kentlerde depolar, tamir bakım merkezi veya marina açmasına da engel değil.

Peki Çin pazarında nasıl bir yatla boy gösterecekler? Her şeyden önce markalarını Avrupa’da bırakacaklar ki bunda haklı olabilirler. Çünkü Çinliler de “made in China” yat istemiyor. Dynasty Yachts Wuhan’ın Genel Müdürü Brad Bean, bu durumu “Çinliler lüks zevklerini tatmin içi hâlâ Avrupalıları takip ediyor. Süper zengin Çinliler teknelerinin Wuhan yerine İtalya’da inşa edilmiş olmasını tercih edecektir” sözleriyle özetliyor.

Belli ki fiyatı 50-250 milyon dolar arasında değişen markalı “yüzer sarayların” Çin’de üretimine daha vakit var. Buna karşılık Çin’de daha küçük lüks yat üretim ve satışında sadece dünya markalarının değil herkesin şansı yüksek. Çünkü Çin Gezinti Tekneleri ve Yat Sanayi Derneği’nin (CCYIA) 2012 raporunda yazdığı gibi “ülke refahındaki hızlı artışa paralel olarak küçük ve orta büyüklükteki yatlara talep patladı.” Çin’de bugün 3000 adet gezi teknesi bulunuyor ama Pekin’in 2020’de 100 bin tekneye marina bulması gerekecek. Çünkü 1 milyon dolardan fazla servete sahip, lüks yaşama düşkün olan Çinli sayısı, şimdiden 1 milyonu geçti. Üstelik bu kesimin ortalama yaşı sadece 39, yani lükse harcayacakları çok vakitleri olacak. İtalyan Riva ve İngiliz Fairline yatlarının Çin distribütörü Lars Petersen de aynı görüşte. Hatta Petersen, Avrupalı üreticilere şimdiden onlarca küçük yat siparişi vermiş, “Yakın gelecekte yatlar Çinlilerin yeni yaşam biçimi olacak buna inanıyorum” diyor.

Çinlilerin yaşam biçimi, özellikle ‘yat kültürü’ bu ülkede iş yapmak isteyenler için hassas olunması gereken bir konu. Çünkü CCYIA Genel Sekreteri Zeng Veihang’ın da belirttiği üzere yatlar ülkede öncelikli olarak deniz zevki için değiş ‘iş görüşmeleri’ için kullanılıyor. Yatlar Çinli iş heyetlerine, şehir kalabalığından ve kirli havasından kurtarıp “yumuşak bir ortam” yaratıyor. Bu ortam onlara muhataplarına karşı ‘Guanşi’ yani “yakın ilişki kurup aradıkları nüfuzu” sağlıyor.

Bu yüzden Çin tüketicisi için tekne tasarlarken “iş konforunu” da düşünmekte fayda var. Ferretti elini çabuk tutanlardan İtalyan tersanesinin Çin pazarına sunacağı yatlarda, daha az yatak odası olacak örneğin. Onun yerine kalabalık heyetlerin sandalye bulabileceği büyük bir toplantı salonu, daha küçük gruplar için çalışma odaları ve başarıların kutlanacağı büyük bir yemek masası yerini alacak. Çinlilerin güneş+deniz+alkol kültürü de yeni yeni gelişiyor. Bu yüzden jakuziye, güneşlenme güvertesi veya çeşit çeşit bara gerek yok. Bunların yerine bir karaoke odası ve iskambil masası gelecek. Ferretti CEO’su Rossi özel modellerle Çin’deki satışlarının 5 yıl içinde en az yüzde 30 artacağına inanıyor. Rossi bir de Çin’de iş yapacaklara tavsiyesi var: “Çin’de zaman farklı akıyor. Orada olmalı ve müşterilerle yüz yüze görüşmelisiniz. Belki rakamlar şimdi küçük ama sabırlı olan mükâfatını görecek.”

‘Sabır’, Çin pazarının kilit kelimelerinden biri. Çinli tüketiciler multi-milyarder bile olsa süper yat sahibi olma fikrine henüz ısınabilmiş değil. Misal, Amerikalı  Worth Avenue Yachts’ın Çin temsilcisi Peter Thompson, 80’lerindeki Çinli bir kumarhane sahibini yat almaya aylarca karar veremediğini anlatıyor. “Para dağları var ama harcarken çok dikkatliler” diye yakınıyor Thompson. Çinliler’e haksızlık yapıyor. Çünkü Çin’de serveti kullanırken dikkatli olmakta fayda var. Nitekim Ekim ayında toplanan Çin Komünist Partisi Kongre’sinde konuşulanlara bakılırsa hükümet, aşırı para harcayan Çinlileri zapturapt altına alacak bir takım düzenlemeler hazırlığı içinde. Yattan daha fazla lüks ve şatafat çağrıştıran başka kelime biliyor musunuz?  

Türkiye dünya üçüncüsü

Dünyada lüks yat siparişlerinden en fazla payı açık ara İtalyan şirketleri alıyor. Türk şirketler ise ikinci Hollandalıların hemen arkasında üçüncü sırada.  Çin ise 8’inci sırada.  Şimdilik…

1- İtalya (10,686 m / 274 yat)

2- Hollanda  (3,456 m / 65 yat)

3-Türkiye (3,120m / 70 yat)

4-ABD  (2,435 m / 63 yat)

5- İngiltere (2,081 m / 71 yat)

6-Tayvan (1,724 m / 56 yat)

7- Almanya (1,457 m / 16 yat)

8- Çin  (900 m / 26 yat)

9- BAE (851 m / 18 yat)

10 Yunanistan (412 m / 5 yat)

735 – Dünyada inşa halindeki lüks yat sayısı.

29528 m - Dünyada inşa halindeki lüks yatların uzunluk toplamı (metre)

40.17 İnşa halindeki lüks yatların ortalama uzunluğu (metre)

212 Faal yat tersanesi sayısı.

Kaynak: Boat International Global Order Book

Çin listeyi satın aldı

Dünyanın en çok sipariş olan ilk on şirketinde de İtalyan şirketlerinin ağırlığı hissediliyor. Listedeki ilk beş şirketten ikisinin (Ferretti ve Sunseeker) denetimi Çinlilere geçti. Sanlorenzo da Çinlilerle ortak şirket kurdu.

·                     1

1-Azimut-Benetti (2,926 m / 79 yat)

2-Sanlorenzo (1,345 m / 39 yat)

3-Ferretti Group (1,059 m / 32 yat)

4-Princess (849 m / 30 yat)

5-Sunseeker (803 m / 26 yat)

6-Lurssen (769 m / 7 yat)

7-Amels-Damen (647 m / 10 yat)

8-Feadship (555 m / 8 yat)

9-Overmarine (553 m / 14 yat)

10-Gulf Craft (515 m / 15 yat)

Çin’in dev yat pazarı

1 milyon – Çinli dolar milyoneri sayısı.

18.000 – Geliri yıllık 100 milyon dolardan fazla olan Çinli sayısı.

1 milyar 750 milyon yuan (586 milyon TL) Çinli yat üreticilerin 2012 cirosu.

780 milyon yuan (261 milyon TL) Çinli tersanelerin 2012 lüks yat cirosu.

4.000 Çin vatandaşlarının sahip olduğu lüks yat sayısı.

100.000 Çin vatandaşlarının 2020’de sahip olacağı yat sayısı.

35 milyar yuanı (11,7 milyar TL) Çinli tersanelerin 2020 tahmini yat cirosu.

Kaynak: Çin Gezinti Tekneleri ve Yat Sanayi Derneği’nin 2012 Sektör Raporu.